Talebenin Riayet Edeceği Âdâb - 7

...
7.    (Tertibe riayet).  Bir fenni bitirmeden ondan sonraki fenne geçmemek. Zira ilimler zaruri bir tertip ve tasnife bağlıdır. Bazıları,diğer bazılarına yoldur. Onlardan geçilmeden diğerlerine geçilmez. Muvaffak olanlar tertibe riayet edenlerdir. Nitekim Hak Teala buyuruyor:

“Kendilerine kitap verdiklerimiz, onu hakkıyla okurlar.” (2 – Bakara: 121)

Yani ilim ve amel ile iyice anlayıp tatbik etmeden başka fenne geçmezler. Okuyan kişinin, her okuduğu ilimden gayesi onun daha üstüne çıkmak olmalıdır. Mensupları arasında ihtilafın bulunmasını veya bazılarının hatasını veya ilminin gereğiyle amel etmediğini görerek herhangi bir ilmin bozukluğuna hüküm vermemelidir.

Çok kimseler görürsün ki, “Bunların aslı olaydı erbabı onları anlardı.” diyerek akli ve fıkhı ilimlere itibar etmezler. Bu şüphelerin halli “Mi’yaru’l-İlm adlı eserimizde geçmiştir. Diğer bir kısmını görürsün ki, bir tabibin hataya düşmesi sebebiyle topyekun tıbbi inkar ederler. Diğer bir zümreyi bulursun, bir müneccimin dediği rast geldi diye müneccimlerin doğruluğuna inanır. Diğer bir kısmı da, bir tahmin doğru çıkmadı diye ilm-i nücumu inkar eder. Bunların hepsi de hatadır ve herhangi bir şeyin doğru ve yanlışlığını (başkalarının cüzi müşahedeleriyle değil) kendi nefsinde bilmemektendir. Her ilmi herkes layıkıyla anlayamaz. Bunun için Hazret-i Ali buyurur ki: “ Gerçeği bil ki ondan sonra ehlini bilmiş olasın.”

İHYA-U ULUMİD-DİN / 1.KİTAP-KİTABU'L İLİM / 5.BÂB / Syf:133 - 134 / Ahmet Serdaroğlu / Bedir Yayınevi