Gazâlî’ye göre çocuk gelişimi embriyo döneminden itibaren başlar. Bu

yüzden anne karnındayken anne ve babanın çocuğun gelişimine katkıda bulunması

gerekir. Çocuk doğduktan sonra ilk yıllarda anne-baba, ismin anlamının çocuğun

karakterine etki edeceği düşüncesiyle çocuğa iyi isim koyması gerekir. Çocuğa

gösterilen anne-baba ilgisi çocukta kalıcı etkiler yapar. Kız ya da erkek diye cinsiyet

ayrımı yapıp çocuktan uzak olmak, çocuğun gelişiminde olumsuz etki yapar.1

Gazâlî’ye göre, okul öncesi dönemde, çocuk boş bir kaset gibidir.

Çevredeki insanların sözlerini, yaşantılarını hafızasına nakşeder. Okul öncesi

dönemde ailenin yönlendirmesi ön plandadır. Çocuğa terbiye, görgü kuralları okul

öncesi dönemde öğretilmeye başlanır. Okula hazırlık dönemidir. Büyüklere saygı,

küçüklere sevgi gibi terbiye kuralları bu dönemde öğretilir. Çocuk zararlı-kötü

şeylerden uzak tutulmalıdır. Çünkü o boş bir kaset gibidir ve kaset doldurulmaya

hazırdır.2

Okul döneminde, çocuğa yardım edilmelidir. Öğrenci-öğretmen-aile

birliğini iyi kurmak gerekir. Bu ilişkiler yapıcı ve sıcak olmalıdır. Çocuktaki,

öğretmene karşı olan önyargılar uygun bir şekilde giderilmelidir. Çocuğun hangi

eğitimi aldığı da takip edilmelidir. Okuldan gelen çocuğa, okulun stresini atabilmesi

için oyun oynama fırsatı verilmelidir. Çocuk güzel bir iş yapınca ödüllendirilmeli,

yanlış bir davranışta ise hemen cezalandırılmamalıdır. O hata önce görmezden

gelinmeli, insanlar içerisinde çocuk rezil edilmemelidir. Çocuk okul döneminde gece

uykusunu iyi almalıdır. Namaz okul döneminde çocuğa öğretilmelidir.3

Ergenlik döneminde, çocukta bedensel ve psikolojik değişimler olur.

Çocukta utanma duygusu gelişir. Çocuk ergenlik döneminde aklıyla hareket etmeye

başlar. Kendine göre bir takım kararlar verebilir. Çocukluk birikimi ve çevrenin

etkisiyle kendine göre değerler oluşturmaya çalışır. Çocukta yeme güdüsü iyice artar.

Tam bu çağda anne baba çocuğa yemek yeme âdâbını öğretmelidir. Yemekten sonra

elleri yıkama gibi temizlik alışkanlığı, besmele ile başlama, diğer insanları da

bekleme, önünden yeme, iyice çiğneyerek yutma, yavaş yeme, midesini tıka basa

doyurmama gibi görgü kuralları öğretilmelidir. Renklerin kişilik gelişimi üzerindeki

etkisi göz önüne alınarak, çocuğa beyaz renkli elbiseler giydirilmelidir. Bu dönemde

cinsel kimlik oluştuğu için çocuklara, cinsiyetlerine uygun kıyafetler giydirilmelidir.

Kıyafet seçimi, cinsel eğitimin bir parçasıdır. Çevreye tükürmemek, insanlara sırt

çevirmemek, ayak ayak üstüne atmamak, gereksiz konuşmamak, hırsızlık

yapmamak, yalan söylememek gibi psiko-sosyal davranışlar bu dönemde

öğretilmelidir.1

Dikkat edilecek diğer bir husus, arkadaş seçimidir. Bu dönemde çocukta,

“gruba dahil olma” eğilimi vardır. Öğretmen ve ailesi tarafından iyi anlaşılamayan

çocuklar arkadaşlıklara yönelir. Arkadaş seçimi, çocuğun okul dönemindeki gelişim

aşamasına etki eden en belirgin süreçtir. Bu bakımdan anne-baba ve öğretmen

çocuğun arkadaş seçimini dikkate almalıdır.2

Yetişkinlik döneminde de, bireye mal tutkusu, rütbe sevdası, günah, taklit,

riya, kibir gibi olumsuz dürtüler hakim olmaya çalışır. Birey, bu dürtülerin,

gelişimini olumsuz yönde etkileyeceğinin farkına varıp, kişiliğini temizlemeye

koyulmalıdır. Hayatın bir anlamının olduğunu ve bu anlamın hayata tatbik edilmesi

gerektiğini düşünmelidir. Birey ölümü hatırlamalıdır. Bir gün öleceğini unutmadan

hayatın güzellikleri içerisinde iyi işlerle meşgul olmalıdır. Bu nedenle sorunları

büyütüp hastalığa dönüştürmemelidir. Birey, ölüm ve sabrı terapi yöntemi olarak

kullanmalıdır.3

Gazâlî Düşüncesinde Gelişim Evreleri ve Özellikleri

0-2 Yaş Arası

-Karakter oluşmaya başlar.

-Ebeveynin koyduğu isim çocuğun karakterine etki eder.

-Cinsiyet ayrımı yapılması çocukta olumsuz etki yapar.

3-6 Yaş Arası

-Çocuk bilgi öğrenmede boş bir kaset gibidir.

-Terbiye, görgü kuralları bu dönemde öğretilir.

-Okula hazırlık Dönemidir

7-12 Yaş Arası

-Okul dönemidir. Çocuğa okul konusunda rehberlik yapılmalıdır.

-Öğretmen-öğrenci-aile birliği ilişkisi sağlam olursa başarı artar.

-Oyun oynama yoğundur.

-Ödül ile davranışlar pekiştirilir.

-Gece uykusu iyi olmalıdır.

Yetişkinlik

-Ergenlik dönemidir.

-Fizyolojik ve psikolojik değişimler vardır.

-Utanma duygusu yoğundur.

-Birey kendi değerlerini oluşturmaya başlar.

-Çok yeme eğilimi artar.

-Cinsel kimlik oluşur.

-Psiko-sosyal davranışlar şekillenir.

-Gruba dahiliyet vardır.

-Olumsuz dürtüler bireye hakim olmaya çalışır.

-Birey doğruya yönelip, nefsini temizliğe yönelmeli

-Hayatta anlam arayışı artar.

-Ölüm bireyde olumlu yada olumsuz etki yapar.Ölüm fobisi Sabırla terapiye dönüşebilir.

-Güçlükler karşısında daha akılcı ve kesin çözümler aranır.

http://menzilsufisi.wordpress.com/2011/06/01/insan-gelisimi/