GAZÂLÎ VE ÖNCESİ BAZI SÛFÎLERİN AKLA ELEŞTİREL BAKIŞI
Yüksel GÖZTEPE
Özet
İlk dönem sûfîlerinin bir yönüyle övdükleri ve diğer bir yönüyle yerdikleri akıl, kavram olarak
aynı olsa da kendisine yükledikleri manalar birbirinden farklıdır. Onlar, nefsin esiri olması ve
dünyevî çıkarları uğruna çalışması yönüyle aklı tenkit ederken, âhireti temel alması ve Allah’ın
emirlerine uygun hareket etmesi yönüyle de onu överler. Sûfîlerin aklı yermelerindeki temel
sebeplerden biri, çağdaşı oldukları âlimlerin, akılla her şeyi halledecekleri izlenimi vermeleri ve
aklın sınırlarına yönelik yaptıkları tartışmalardır.
Anahtar Kelimeler: Akıl, kalb, tenkit
Diğer bilim dallarında olduğu gibi tasavvufta da akıl, bazen eleştirilmekte bazen de övülmektedir. Biz bu çalışmada sözlük ve terim olarak aklın anlamlarını vermek, aklın, kısaca hangi açılardan eleştirilere konu edildiğini zikretmek suretiyle genel bir çerçeve çizmeye çalışacak, daha sonra da ilk
dönem eser veren mutasavvıfların ileri gelenlerinden olan Muhâsibî, Mekkî, Kelabâzî, Hucvirî ve Gazâlî'nin akla yönelttikleri eleştiriler üzerinde durucağız.
http://docs.google.com/viewer?a=v&q=cache:dGwexGzCG3UJ:www.tasavvufakademi.com/indir.php%3Ftur%3D2%26no%3D564+gazali&hl=tr&gl=tr&pid=bl&srcid=ADGEESjbKyCKEFzYXhytsdOmebKz4ST5ZFbalFFFvX2jNglEmi7ZB4rpUXT4B4iz88tkcTumORfbHq8_3cbcYw4L8hgus10NdvhGN_2pC406l-Bf0afk-IgF7u3hgkBivZCIedYn9fZq&sig=AHIEtbQphnQUwtljhMmMNpEcAJzrbvo7RQ - http://docs.google.com/viewer?a=v&q=cache:dGwexGzCG3UJ:www.tasavvufakademi.com/indir.php%3Ftur%3D2%26no%3D564+gazali&hl=tr&gl=tr&pid=bl&srcid=ADGEESjbKyCKEFzYXhytsdOmebKz4ST5ZFbalFFFvX2jNglEmi7ZB4rpUXT4B4iz88tkcTumORfbHq8_3cbcYw4L8hgus10NdvhGN_2pC406l-Bf0afk-IgF7u3hgkBivZCIedYn9fZq&sig=AHIEtbQphnQUwtljhMmMNpEcAJzrbvo7RQ
|